مقایسه خودتعیینی و ابعاد آن در دانش آموزان با و بدون ناتوانی ذهنی

هدف از پژوهش حاضر مقایسه خودتعیینی و ابعاد آن در دانش آموزان با و بدون ناتوانی ذهنی بود. نمونه پژوهش حاضر، مشتمل بر 120 دانش آموز دختر و پسر (60 دانش آموز با ناتوانی ذهنی و 60 دانش آموز بدون ناتوانی ذهنی) سنین 14 سال و بالاتر بودند که در مدارس ویژه دانش آموزان با ناتوانی ذهنی و هم چنین مدارس مربوط به دانش آموزان بدون ناتوانی ذهنی به تحصیل اشتغال داشتند. در این پژوهش خودتعیینی و ابعاد آن توسط مقیاس خودگزارشی خودتعیینی (گومز-ولا و همکاران،2012) مورد ارزیابی قرار گرفت. روایی مقیاس از طریق همبستگی هر گویه با بعد مربوطه و همچنین همبستگی درونی بین ابعاد و نمره کل خودتعیینی و پایایی از طریق ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. نتایج حاکی از روایی و پایایی مقیاس قابل قبول بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری تحلیل واریانس دو طرفه و تحلیل واریانس طرح های تکراری استفاده شد. نتایج نشان داد که دانش آموزان با ناتوانی ذهنی نسبت به دانش آموزان بدون ناتوانی ذهنی در خودتعیینی و ابعاد آن نمره پایین تری بدست آوردند. در این پژوهش تفاوت معناداری بر اساس جنسیت در نمره کل خودتعیینی و ابعاد استقلال رفتاری و توانمندسازی روانشناختی مشاهده نشد و تنها در بعد تحقق خود بود که بین دختران و پسران تفاوت معنادار مشاهده شد. بدین صورت که میانگین نمرات پسران بیشتر از میانگین نمرات دختران بود. همچنین تفاوت معنی داری بین ابعاد خودتعیینی در دانش آموزان با و بدون ناتوانی ذهنی مشاهده شد. هر دو گروه بیشترین نمرات را در بعد توانمندسازی روانشناختی و کمترین نمرات را در بعد استقلال رفتاری بدست آوردند. همچنین با توجه به سطح تحصیلات والدین تفاوت معنی داری بین دو گروه دانش آموزان با و بدون ناتوانی ذهنی در نمره کل خودتعیینی و ابعاد آن مشاهده شد. در نمره کل خودتعیینی (تعامل گروه و تحصیلات مادر) در بعد توانمندسازی روانشناختی (تعامل گروه و تحصیلات پدر ، تعامل گروه و تحصیلات مادر) و در بعد تحقق خود (تعامل گروه و تحصیلات مادر) معنی دار بود. در نهایت، نتایج این پژوهش مورد بحث و نتیجه گیری قرار گرفت و محدودیت ها، و پیشنهادهای پژوهشی، و کاربردی ارائه گردید.